آموزش شیردهی به نوزاد تازه متولد شده

در چند روز اول تولد، شما و فرزندتان با یکدیگر بیشتر آشنا خواهید شد و وابستگی عمیقی میان شما ایجاد می‌شود. چیزی که این ارتباط را قوی‌تر می‌کند، شیردهی است. اما برای برخی از مادران، ممکن است کمی طول بکشد تا بتوانند روش درست شیردهی را یاد بگیرند. نوزاد نیز با کمی تمرین و تکرار، نحوه درست دریافت شیر را متوجه خواهد شد. اگر شما هم می‌خواهید که بیشتر با اصول شیردهی به نوزاد تازه متولد شده آشنا شوید تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.

مزایای شیر مادر برای نوزاد تازه متولد شده

بهتر است به محض تولد نوزاد، با شیر مادر او را تغذیه کنید زیرا کلستروم یا آغوز، اولین شیری است که توسط سینه مادر تولید می‌شود و مزایای بسیار زیادی برای نوزاد تازه متولد شده دارد.

کلستروم یک مایع نسبتا غلیظ و غنی از پروتئین است که به هیدراته ماندن نوزاد، تقویت سیستم ایمنی او، دفع اولین مدفوع و پیشگیری از زردی کمک می‌کند. البته به خاطر داشته باشید که پس از چند روز اول شیردهی (معمولا طی سه تا پنج روز)، کلستروم به شیر بالغ تبدیل می‌شود.

به طور کلی تغذیه با شیر مادر فواید زیادی هم برای نوزاد و هم مادر دارد. هنگامی که مادران بیمار می‌شوند، بدن آن‌ها آنتی‌بادی تولید می‌کند. این آنتی بادی‌ها از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شوند و از نوزاد در برابر عفونت و بیماری محافظت می‌کنند. به‌علاوه، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند به میزان کمتری در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های زیر قرار دارند:

• دیابت
• چاقی
• آسم
• عفونت‌های گوش
• سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)

از این گذشته، شیردهی به مادران کمک می‌کند که سریع‌تر به وزن قبل از بارداری خود برگردند. زنان شیرده همچنین به میزان کمتری در معرض مشکلات فشار خون و خطر ابتلا به دیابت نوع 2، سرطان سینه و سرطان تخمدان قرار دارند.

از کجا بفهمم نوزاد گرسنه است؟

معمولا نوزادان با انجام کارهای زیر به شما اطلاع می‌دهند که گرسنه هستند:

• انگشت‌های خود را می‌مکند.
• بی قراری می‌کنند.
• زبان‌شان را به لب‌هایشان می‌کشند.
• به دنبال سینه می‌گردند و دهانشان را برای یافتن سینه باز می‌کنند.

بهتر است نوزاد را عادت دهید که از هر سینه به طور کامل تغذیه کند. این به نوزاد کمک می‌کند تا شیر چرب‌تری که در انتهای شیردهی خارج می‌شود را دریافت کند.

به‌علاوه سعی کنید زمانی که هم خودتان و هم فرزندتان در وضعیت آرام و ریلکسی هستید به او شیر بدهید. برای این کار باید یک گوشه دنج و راحت را برای نشستن پیدا کنید.

نحوه درست شیردهی به نوزاد

این راهنما به شما نشان می‌دهد که چگونه نوزاد را به شیر خوردن از سینه مادر عادت دهید:

ابتدا با یک دست‌تان از تمام بدن نوزاد حمایت کنید. حالا نوزاد را نزدیک خودتان نگه دارید و او را در وضعیتی نگه دارید که بینی‌اش هم سطح با نوک سینه شما باشد.

در این مرحله اجازه دهید سر نوزاد کمی به عقب برگردد تا لب بالایی او بتواند به نوک سینه برسد. انجام دادن این کار باید به نوزاد کمک کند که دهانش را کاملا باز کند.

هنگامی که دهان نوزاد کاملا باز شد، ابتدا باید چانه او سینه شما را لمس کند. سپس با کمی عقب بردن او، می‌توانید نوزاد را در وضعیتی قرار دهید که زبانش بتواند به راحتی به سینه برسد.

بیشتر بدانید: درباره مراقبت های پس از زایمان چه می دانید

زمانی که نوزاد سینه شما را می‌گیرد، باید متوجه چسبیدن چانه او به سینه‌تان شوید. دهان او نیز باید کاملا باز باشد. در این موقعیت، بخش زیادی از قسمت پایینی هاله تیره نوک پستان، با دهن و چانه کودک پوشانده می‌شود. گونه‌های نوزاد نیز هنگام شیر خوردن، پر و گرد به نظر می‌رسند.

انواع روش‌های شیردهی به نوزاد

شما می توانید نوزاد خود را به روش‌های مختلفی در آغوش بگیرید و به او شیر بدهید. انتخاب روش مناسب، به راحتی شما و فرزندتان بستگی دارد. در اینجا به برخی از پرکاربردترین موقعیت‌های شیردهی اشاره کرده‌ایم:

وضعیت گهواره‌ای

در این روش سنتی شیردهی، باید سر نوزاد خود را در خمیدگی بازوی خود قرار دهید و با ساعد از کمر و باسن نوزاد حمایت کنید. نوزاد باید در وضعیتی دراز بکشد که سینه شما درست جلوی صورت او باشد.

وضعیت خمیده به پهلو یا خوابیده به پهلو

در حالی که دراز کشیده‌اید، نوزاد را در کنار خود قرار دهید، به طوری که رو به روی شما باشد. بهتر است تا حد امکان نوزاد را به خود نزدیک کنید تا بتواند به راحتی نوک سینه را بمکد. در صورت نیاز می‌توانید از بالش برای تنظیم موقعیت نوزاد استفاده کنید. اگر سزارین شده‌اید، این موقعیت می‌تواند برای شما خیلی راحت باشد. البته مراقب باشید که هنگام شیردهی در این وضعیت (یا هر موقعیت دیگری) نخوابید. خوابیدن می‌تواند برای نوزاد خطرناک باشد زیرا خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را افزایش می‌دهد.

بیشتر بدانید: از چه زمانی از کرم ترک بارداری استفاده کنیم

وضعیت زیر بغل

در این موقعیت، سر نوزاد باید در دست شما باشد و با ساعد از بدن نوزاد حمایت کنید. نوزاد باید رو به شما باشد. در شرایط زیر، شیردهی با پوزیشن زیر بغل برای شما خیلی مناسب است:

• اگر سزارین شده‌اید.
• اگر سینه‌های بزرگی دارید.
• اگر جثه نوزاد شما خیلی کوچک است.
• اگر چند نوزاد دارید.

وضعیت گهواره‌ای متقابل

نوزاد را با دست مخالف سینه‌ای که استفاده می‌کنید نگه دارید. با کف دست و ساعد، از سر و بدن نوزاد حمایت کنید. نوزاد همچنان باید رو به شما دراز بکشد. این وضعیت پشتیبانی اضافی از سر را فراهم می‌کند و می‌تواند به نوزادان نارس یا نوزادانی که مکیدن ضعیفی دارند کمک کند.

هر چند وقت یک بار باید به نوزاد شیر بدهم؟

در هفته اول پس از تولد، ممکن است نوزاد به طور مکرر به دریافت شیر نیاز داشته باشد. تا جایی که اکثر مادران در چند روز اول تقریبا هر ساعت یکبار به فرزندشان شیر می‌دهند. توصیه متخصصان این است که به هیچ عنوان نوزاد را تحت فشار قرار ندهید و هر بار که شیر می‌خواهد و تا هر زمانی که شیر می‌خواهد به او شیر بدهید.

پس از گذشت چند روز، تعداد دفعات شیردهی کمتر می‌شود اما ممکن است با بزرگ‌تر شدن نوزاد، طول زمان شیر خوردن او نیز افزایش پیدا کند.

به طور کلی هر نوزادی با دیگری متفاوت است و نیازهای بدنی گوناگونی دارد. با این حال بر اساس یک قانون کلی، در طول چند هفته اول تولد، نوزاد باید حداقل 8 تا 12 بار (یا بیشتر) در هر 24 ساعت شیر بخورد.

بیشتر بدانید: دندان درآوردن نوزاد با چه علائم و نشانه هایی همراه است؟

مقابله با نشت شیر از سینه ها

گاهی ممکن است شیر ​به طور غیر منتظره‌ای از نوک سینه شما نشت کند. این یک مشکل رایج است که بسیاری از مادران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

اما نیازی به نگرانی نیست زیرا با استفاده از پدهای سینه (پدهای شیردهی) می‌توانید به طور قابل توجهی از خیس شدن لباس‌هایتان جلوگیری کنید. البته به خاطر داشته باشید که برای جلوگیری از عفونت، باید این پدها را مرتبا تغییر دهید.

دوشیدن مقداری شیر نیز می‌تواند کمک کننده باشد. این شیر دوشیده شده را نیز می‌توانید برای مدت کوتاهی (حدود ۱ الی ۲ روز) در یخچال نگهداری کنید.

آیا شیردهی با علائم اذیت کننده همراه است؟

بله شیردهی، خصوصا در روزهای اول، می‌تواند با یک سری علائم اذیت کننده همراه باشد. این علائم عادی هستند و نباید نگران آن‌ها شوید. در اینجا به برخی از رایج‌ترین این علائم اشاره کرده‌ایم:

درد نوک سینه

ممکن است شنیده باشید که شیر دادن هیچ دردی ندارد. اما حقیقت این است که بسیاری از مادران، در چند روز اول احساس درد و ناراحتی جزئی را تجربه می‌کنند. این اتفاق دور از انتظار نیست زیرا نوک سینه‌های شما به این مکیدن‌های قوی و مکرر توسط نوزاد عادت ندارد. البته پس از مدت کوتاهی، به این وضعیت عادت می‌کنید و دیگر دردی را حس نمی‌کنید.

گرفتگی رحم

ممکن است در چند روز اول شیردهی، گرفتگی‌هایی شبیه به پریود را تجربه کنید. این به این خاطر است که اکسی‌توسینی که به خاطر روند شیردهی آزاد شده، می‌تواند باعث انقباض رحم و برگشتن آن به اندازه معمول خود شود.

متورم و حساس شدن سینه‌ها نسبت به لمس

وقتی شیر وارد سینه‌ها می‌شود، معمولا سینه‌ها پر، سفت و بزرگ‌تر از قبل می‌شوند. برخی از زنان متوجه می‌شوند که سینه‌هایشان بسیار متورم، سفت و حساس شده‌اند. این علامت نیز به مرور زمان برطرف می‌شود.

نکات مهم برای پیشگیری از درد و زخم شدن سینه‌ها حین شیردهی

پیشگیری از درد نوک سینه، آسان‌تر از درمان آن است. بنابراین با دنبال کردن نکات مراقبتی زیر، از سلامت سینه‌هایتان محافظت کنید:

• مطمئن شوید که نوزاد به روش صحیح مکیدن را انجام می‌دهد. اگر حین مکیدن، دردی در نوک سینه حس کردید، ممکن است دهان نوزاد در موقعیت مناسبی نباشد. پس با اصلاح وضعیت او، این عارضه را درمان کنید.
• در صورت امکان، قسمت‌های ترک خورده یا حساس سینه خود را در گوشه دهان نوزاد قرار دهید. این کار باعث می‌شود که در هنگام تغذیه، این نقاط کمتر تحت فشار قرار بگیرند.
• نوک سینه‌های خود را روزانه با آب گرم بشویید. از صابون یا لوسیون‌هایی که ممکن است حاوی الکل باشند استفاده نکنید زیرا می‌توانند پوست شما را خشک کنند.
• لانولین را روی نوک سینه‌های خود استعمال کنید زیرا به آرام شدن درد و سوزش سینه‌ها کمک می‌کند.
• از استفاده از پدهای شیردهی با روکش پلاستیکی خودداری کنید زیرا پوست را تحریک می‌کنند. همچنین بهتر است به طور مرتب این پدها را عوض کنید.
• در ابتدای شیردهی، با دست‌تان فشار جزئی به سینه وارد کنید و شیر را تخلیه کنید. این می‌تواند به جریان یافتن آسان شیر کمک کند تا نوزاد با شدت کمتری شیر را بمکد.

در دوران شیردهی چه غذاهایی بخوریم

داشتن یک رژیم غذایی متنوع و سرشار از مواد مغذی، در دوران شیردهی ضروری است. بهتر است در این دوران، غذاهای غنی از کلسیم مانند ماست، پنیر، توفو، ماهی قزل‌آلا، بادام، آب میوه‌های غنی شده با کلسیم، سبزیجات برگ‌دار سبز رنگ، لوبیا و نخود را در رژیم غذایی‌تان بگنجانید. همچنین می‌توانید از پزشک خود در مورد مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D سوال کنید.

علاوه بر این، شما به حدود 500 کالری اضافی در روز و مصرف مایعات بیشتر هم نیاز دارید، پس از دریافت این مواد ضروری غافل نشوید.

در دوران شیردهی از مصرف چه غذاهایی باید اجتناب کنم؟

همچون دوران بارداری، در دوران شیردهی نیز باید یک سری محدودیت‌ها را در نظر بگیرید. برخی از غذاها مانند غذاهای تند، کلم بروکلی، شیر، کافئین و الکل می‌توانند نوزاد را آزار دهند و باعث نق زدن یا نفخ کردن او شوند.

به‌علاوه برخی از نوزادان به شیر گاو در رژیم غذایی واکنش نشان می‌دهند و علائمی مانند نفخ، استفراغ، اسهال و کولیک را تجربه  می‌کنند. گاهی نیز ممکن است نوزاد به مواد غذایی‌ای مانند تخم مرغ یا بادام زمینی واکنش آلرژیک داشته باشد و دچار بثورات پوستی یا مشکلات تنفسی شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

شیر مادر خواص و مزایای گسترده‌ای برای سلامتی فرزند و حتی مادر دارد. به همین خاطر بهتر است تا حد امکان، با شیر طبیعی فرزندتان را تغذیه کنید. ما در این راهنما به هر آنچه در خصوص شیردهی باید بدانید اشاره کردیم. با این حال اگر همچنان سوالی در این مورد داشتید یا علائمی همچون درد، ورم و قرمزی سینه‌ها، پر شدن بیش از حد سینه‌ها و علائم عفونت (نظیر تب) را تجربه کردید، فورا به یک متخصص زنان مراجعه کنید.

سوالات متداول

آیا سینه کوچک در شیردهی مشکلی ایجاد می کند؟

اندازه سینه بر توانایی شما برای شیر دادن تاثیر نمی‌گذارد. در حقیقت مقدار شیری که سینه‌ها تولید می‌کنند، به سلامت کلی شما و میزان شیر خوردن نوزاد بستگی دارد و کوچک بودن سینه‌ها در این شرایط مشکل‌ساز نمی‌شود.

چرا نوزاد سینه مادر را نمی‌گیرد؟

گاهی اوقات شیردهی در چند روز اول طبق برنامه پیش نمی‌رود و باعث نگرانی مادر می‌شود. اما هیچ وقت برای شروع دیر نیست زیرا نوزادان به طور غریزی، دیر یا زود به سمت گرفتن سینه مادر جذب می‌شوند. سعی کنید تا جایی که ممکن است نوزاد را با پوست سینه تماس دهید و در آغوش بگیرید تا هورمون‌های تولید شیر را تحریک کنید.

آیا می‌توانم در دوران بارداری در کلاس‌های شیردهی شرکت کنم؟

بله در کلاس‌های آموزش شیردهی، انواع روش‌های شیردهی با جزئیات کامل به مادران آموزش داده می‌شوند. پس اگر برای اولین بار است که مادر می‌شوید و آشنایی زیادی با نحوه شیردهی ندارید، می‌توانید با شرکت در این کلاس‌ها و پرسیدن سوالاتی که دارید، تجربه شیردهی خوبی را برای خودتان و فرزندتان رقم بزنید.

منابع:nhs,cdc,chop,clevelandclinic,familydoctor,medela,