عوارض شیشه شیر برای نوزاد

زمانی که مادر می‌شوید باید تصمیمات زیادی را در مورد نحوه مراقبت از نوزاد و نگهداری او بگیرید. یکی از مهم‌ترین تصمیمات، روش تغذیه نوزاد است. تحقیقات نشان داده‌اند که تغذیه با سینه مادر نه تنها مزایای زیادی برای رشد نوزاد دارد بلکه به ارتباط عاطفی قوی بین مادر و فرزند نیز کمک می‌کند. با این حال گاهی مادران به دلایل مختلف، قادر به شیردهی با سینه نیستند و مجبورند که از شیشه شیر استفاده کنند. البته طبق گزارشات و شواهد موجود، استفاده از شیشه شیر می‌تواند با خطرات و عوارض متعددی برای نوزادان همراه باشد. پس اگر شما هم می‌خواهید با عوارض شیشه شیر برای نوزاد بیشتر آشنا شوید تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

افزایش خطر عفونت گوش

تغذیه طولانی مدت با شیشه شیر می‌تواند خطر عفونت گوش را افزایش دهد. هنگامی که کودک یا نوزاد در حال دراز کشیده با شیشه شیر تغذیه می‌شود، شیر می‌تواند به راحتی وارد شیپور استاش شود و بستر مناسبی را برای رشد باکتری‌ها فراهم کند. این وضعیت در نهایت می‌تواند منجر به عفونت گوش میانی شود.

علاوه بر این، استفاده مداوم از شیشه شیر ممکن است منجر به تجمع مایعات در گوش میانی شود که احتمال ابتلا به عفونت گوش را بیشتر می‌کند. برای به حداقل رساندن این خطر، سعی کنید مدت زمان تغذیه با شیشه شیر را محدود کرده و کودک خود را تشویق کنید که در حین شیردهی در وضعیت نشسته قرار بگیرد.

افزایش خطر تنگی پیلور

یکی دیگر از عوارض شیشه شیر برای نوزاد، افزایش خطر تنگی پیلور است. تنگی پیلور وضعیتی است که دستگاه گوارش نوزاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث سفت شدن دریچه عضلانی‌ای به نام عضله پیلور می‌شود. عضله پیلور در انتهای معده و در محل رسیدن آن به روده کوچک قرار دارد. طی این عارضه، عضله پیلور ضخیم می‌شود و مسیر عبور غذا به روده کوچک را مسدود می‌کند.

نوزادان مبتلا به تنگی پیلور اغلب دچار استفراغ پرتابی می‌شوند که طی آن شیر مادر یا شیر خشکی که در شیشه شیر مصرف کرده‌اند، با شدت و زور از دهان آن‌ها خارج می‌شود.

این بیماری اغلب با عوارض دیگری مانند کم آبی یا دهیدراته شدن بدن نوزادان نیز همراه است که این علامت، نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. در واقع مطالعات نشان داده‌اند نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند، 4.6 برابر بیشتر از سایر نوزادان در معرض ابتلا به تنگی پیلور قرار دارند.

اختلال در توسعه مهارت‌های غذا خوردن مستقل

استفاده طولانی مدت از شیشه شیر می‌تواند مانع از توسعه مهارت‌های غذا خوردن مستقل در کودک شود و در این مرحله مهم از رشد او اختلال ایجاد کند.

یادگیری غذا خوردن به صورت مستقل، تنها به تامین نیازهای تغذیه‌ای مربوط نمی‌شود، بلکه به تقویت استقلال و افزایش اعتماد به نفس کودکان نیز کمک می‌کند. اما وابستگی بیش از حد به شیشه شیر می‌تواند انتقال کودک از مواد غذایی مایع به غذاهای جامد را دشوار کند.

این وضعیت همچنین ممکن است در هماهنگی دست و چشم، مهارت‌های حرکتی ظریف و حتی توسعه حرکات دهانی کودک نیز مشکل ایجاد کند. بنابراین حتی اگر فرزندتان با شیشه شیر تغذیه می‌شود، سعی کنید پس از مدتی به تدریج شیشه شیر را کنار بگذارید و او را تشویق به غذا خوردن مستقل کنید. این کار می‌تواند عادات غذایی سالم را تقویت کرده و به کودک این فرصت را بدهد تا با طعم‌های مختلف آشنا شود و چالش‌های مفیدی را تجربه کند.

خطر خفگی در نوزادان

از آنجایی که مجاری هوایی در نوزادان و کودکان خردسال بسیار کوچک هستند، آن‌ها بیشتر در معرض خطر خفگی یا گیر کردن مایعات در گلو قرار دارند. این خطر به ویژه زمانی افزایش می‌یابد که مایعات سریع‌تر از توانایی کودک برای بلعیدن وارد دهانش شوند.

در هنگام شیردهی از سینه، خطر خفگی کمتر است. زیرا مادر می‌تواند سر کودک را کمی بالا نگه دارد، جریان شیر را تا حدی کنترل کند و در صورت بروز خفگی یا سرفه، اقدامات فوری و لازم را برای باز کردن مجاری تنفسی او انجام دهد.

با این حال، خصوصا هنگامی که کودک حین شیردهی تنها و به پشت خوابیده باشد، ممکن است نتواند به طور موثر جریان مایعات را کنترل کند. بنابراین بهتر است هنگام شیردهی با شیشه شیر، کودکان بزرگ‌تر را زیر نظر داشته باشید و کودکان کوچک‌تر را در آغوش بگیرید.

خرابی دندان‌ها

اگر نوزاد هنگام خواب شیشه شیر را در دهان داشته باشد، ممکن است مقداری شیر در دهانش باقی بماند. در این شرایط شیر می‌تواند اطراف دندان‌های تازه روییده او جمع شود.

این وضعیت برای دندان‌های کوچک نوزاد خطرناک است زیرا شیر یا سایر نوشیدنی‌های حاوی قند که در شیشه شیر به فرزندتان می‌دهید، می‌توانند در طولانی مدت خطر خرابی و پوسیدگی‌ها دندان‌ها را افزایش دهند.

علت این اتفاق این است که قندهای موجود در مایعات شیرین در صورتی که در دهان باقی بمانند، به اسید تبدیل می‌شوند و این اسید مینای دندان‌ها را از بین می‌برد و باعث خرابی آن‌ها می‌شود.

مشکلات فک و صورت

تغذیه با شیشه شیر تاثیرات منفی متعددی بر رشد دهان و صورت نوزادان دارد. در حقیقت وقتی نوزادان از سینه مادر تغذیه می‌کنند، لب‌ها بسته می‌شوند و زبان در ناحیه سقف دهان و در مقابل دندان‌های پیش قرار می‌گیرد. حین تغذیه از شیر مادر، تنفس نوزاد از راه بینی انجام می‌شود زیرا عضلات زبان به شدت فعال هستند و از عبور هوا از دهان جلوگیری می‌کند.

اما زمانی که نوزاد با شیشه شیر تغذیه می‌شود، زبان فقط جریان شیر را کنترل می‌کند. در نتیجه، زبان تمایل دارد در جای اشتباهی قرار گیرد. این باعث می‌شود هوا وارد دهان شود و تنفس از راه بینی را مختل کند. طبق مطالعات، تغذیه طولانی مدت با شیشه شیر احتمال بروز ناهنجاری‌هایی مانند اپن بایت و کراس بایت خلفی را افزایش می‌دهد.

از طرف دیگر عضله بوکسیناتور، عضله اصلی صورت است که زیر گونه‌ها قرار دارد. این عضله مسئول مکیدن شیر از شیشه شیر است. زمانی که تغذیه با شیشه شیر برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، این عضله بیش از حد توسعه پیدا می‌کند و این امر باعث رشد نامتناسب فک بالا و پایین می‌شود.

در واقع مطالعات نشان داده‌اند نوزادانی که از سینه مادر تغذیه می‌شوند، رشد بهتری در ناحیه قوس دندانی دارند و احتمال بروز اختلالات دندان در آن‌ها کمتر از نوزادانی است که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند.

مشکلات گوارشی

یکی دیگر از عوارض شیشه شیر برای نوزاد، بروز اختلالات گوارشی نظیر سوء هاضمه، دل درد، نفخ، گاستروانتریت و اسهال است. در واقع مطالعات نشان داده‌اند نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند، 2.8 برابر بیشتر از نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند، در معرض ابتلا به عفونت‌های گوارشی قرار دارند. همچنین، شیوع اسهال در نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند بیشتر است که این مشکلات اغلب به دلیل درست استریلیزه نکردن شیشه شیر یا آلوده شدن شیر رخ می‌دهند.

والدینی که از شیشه شیر برای تغذیه فرزندشان استفاده می‌کنند باید بیشتر نکات بهداشتی را رعایت کنند. به این خاطر که هر گونه سهل‌انگاری در این زمینه، باعث رشد باکتری‌ها و آلودگی شیر می‌شود که این وضعیت در نهایت منجر به اختلالات گوارشی متعدد در نوزادان خواهد شد.

خطر چاقی کودکان

چاقی یک اختلال جدی است که اخیرا در کودکان نیز شیوع زیادی پیدا کرده است. این عارضه ممکن است در آینده کودکان را در معرض بیماری‌های مهلکی همچون دیابت، بیماری قلبی، فشار خون بالا و غیره قرار دهد.

برخی از مطالعات اخیر ثابت کرده‌اند که چاقی در دوران کودکی و بزرگسالی، تا حدی به تغذیه نوزادان با شیر خشک ارتباط دارد. در حقیقت چاقی یکی از عوارض جانبی تغذیه طولانی مدت با شیشه شیر در نظر گرفته می‌شود. تا جایی که طبق شواهد، کودکانی که تا دو سالگی از شیشه شیر استفاده می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که تا سن پنج سالگی چاق شوند.

یافته‌ها همچنین نشان می‌دهند بزرگسالانی که در کودکی از شیر مادر تغذیه کرده‌اند، کمتر در معرض چاقی یا اضافه وزن دارند. بنابراین حتی اگر مجبور به استفاده از شیشه شیر برای فرزندتان هستید، پزشکان توصیه می‌کنند که برای جلوگیری از این عوارض، تغذیه با شیشه شیر را تا حدود یک سالگی قطع کنید.

تاثیر منفی بر سیستم ایمنی

شیر مادر سیستم ایمنی نوزادان را تقویت می‌کند زیرا حاوی آنتی بادی‌ها و مواد مغذی مورد نیاز برای رشد کودک و تقویت سیستم ایمنی او است. اما شیر خشک بسیاری از مواد مغذی ضروری و منحصر به فردی که در شیر مادر موجود هستند را ندارد. طبق تحقیقات، نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند نسبت به نوزادانی که با سینه مادر تغذیه می‌شوند بیشتر در معرض ابتلا به آلرژی‌ها، اسهال و عفونت (نظیر عفونت‌های ادراری و عفونت قفسه سینه) قرار دارند. این می‌تواند به دلیل استریل نکردن صحیح شیشه شیر باشد زیرا تجمع باکتری‌ها در شیر، می‌تواند با تضعیف سیستم ایمنی، بدن را به راحتی آلوده کند و نوزاد را در معرض بیماری‌های گوناگون قرار دهد.

مشکلات تنفسی

نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند، بیشتر از سایر نوزادان در معرض مشکلات تنفسی قرار دارند. یکی از تحقیقات نشان داده که تغذیه طولانی مدت با شیشه شیر، خصوصا زمانی که این کار قبل از خواب شبانه انجام شود، می‌تواند باعث ایجاد علائم تنفسی مزمن در نوزادان شود. این حالت معمولا به خاطر تغییر در الگوی نفس کشیدن نوزاد رخ می‌دهد.

علاوه بر این، اگر در سال اول زندگی نوزاد، در تخت یا گهواره با شیشه شیر او را تغذیه کنید، خطر ابتلا به آسم و خس خس سینه در او تا سن ۵ سالگی افزایش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند کیفیت زندگی و سلامت نوزادان را در آینده تحت تاثیر قرار دهد. پس برای پیشگیری از بروز این مشکلات، استفاده از شیشه شیر را خصوصا زمانی که نوزاد دراز کشیده محدود کنید.

کاهش رابطه عاطفی

زمانی که نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند، خیلی زود یک پیوند عاطفی قوی بین مادر و فرزند شکل می‌گیرد. این پیوند عاطفی با تماس پوستی، ارتباط چشمی و حس امنیت و محبتی که مادر به فرزندش می‌دهد قوی‌تر می‌شود. طبق نظرات کارشناسان، تمامی این فاکتورها می‌توانند در آینده روی بهبود سلامت روان کودک تاثیرات مثبتی بگذارند و به رشد عاطفی و اجتماعی او کمک شایانی کنند.

در مقابل استفاده از شیشه شیر ممکن است فرصت پیوند و تماس فیزیکی مادر و فرزند را محدود کند. این فاصله فیزیکی می‌تواند در آینده مشکلاتی را برای این نوزادان به وجود آورد. بنابراین سعی کنید که حین تغذیه نوزاد با شیشه شیر، او را در آغوش بگیرید و با فعالیت‌های آرامش‌بخش (نظیر نوازش و صحبت با نوزاد)، ارتباط عاطفی محکمی را ایجاد کنید.

سوالات متداول

چگونه از پوسیدگی دندان ناشی از شیشه شیر در نوزادان جلوگیری کنیم؟

جلوگیری از پوسیدگی دندان در نوزادان برای حفظ سلامت دهان و دندان آن‌ها ضروری است. اولین عامل مهم، پرهیز از تغذیه نوزاد با شیشه شیر هنگام خواب است. این کار از تجمع شیر و رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند. علاوه بر این توصیه می‌شود که از ریختن آبمیوه در شیشه شیر خودداری کنید زیرا این نوشیدنی‌ها به علت محتوای قند بالا می‌توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند. در عوض برای محافظت از دندان‌های کودک، سعی کنید او را به نوشیدن آبمیوه از فنجان عادت دهید.

آیا استفاده از شیشه شیر می‌تواند در نحوه گفتار و تکامل دهان کودک اثر بگذارد؟

بله استفاده طولانی مدت از شیشه شیر می‌تواند روی تکامل فک و دهان کودک اثرات منفی بگذارد. در این شرایط، شیشه شیر با تغییر در نحوه حرکت عضلات صورت و زبان، می‌تواند رشد صحیح گفتاری کودک را نیز دچار اختلال کند.

چه زمانی باید استفاده از شیشه شیر را قطع کرد؟

پزشکان توصیه می‌کنند که اگر مجبور به استفاده از شیشه شیر برای فرزندتان هستید، سعی کنید تا حدود ۱ سالگی کم کم او را از شیشه شیر جدا کنید. در عوض کودک را به نوشیدن از لیوان و فنجان عادت دهید تا مانع از عوارض مخرب شیشه شیر برای رشد و تکامل او شوید.

نتیجه گیری

مانند هر چیز دیگری، تغذیه با شیشه شیر نیز مزایا و معایب خاص خود را دارد. این به شما بستگی دارد که تحقیقات خود را در مورد این روش شیردهی انجام دهید و تصمیم نهایی‌تان را بگیرید. هدف اصلی این است که مطمئن شوید کودک به اندازه کافی تغذیه می‌شود و تمامی مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت می‌کند. در این مقاله به عوارض شیشه شیر برای نوزاد اشاره کردیم. آگاهی از این خطرات و عوارض به شما کمک می‌کند که از بروز آن‌ها جلوگیری کنید و در صورت وقوع، بتوانید به درستی آن‌ها را کنترل کنید.

منابع: parenting, amumtomum, health, omaha